Architektura

Zakonnice i rodziny szlacheckie z Friedland

Budynki i ruiny znajdujące się na wąskim przesmyku lądu pomiędzy jeziorami Klostersee oraz Kietzersee, dziś udostępnione dla zwiedzających, świadczą o długiej i bogatej historii tego miejsca. To właśnie tutaj mieszkały i działały do XVI wieku cysterki, tutaj prowadzono do XVIII wieku majątek rycerski, a następnie margrabiowski.
 
Po roku 1734 majątek przechodził kolejno pod opiekę trzech rodzin szlacheckich. Zmieniający się właściciele dopasowywali obiekt do swoich potrzeb, budynki klasztorne zostały przebudowywane lub ustępowały miejsca nowym.
Ze względu na to, że obiekt od czasu wywłaszczenia ostatniego właściciela w roku 1945 pozostawał do roku 1985 nieużytkowany, posiadłość podupadła, a fragmenty budowli zostały rozebrane ze względów bezpieczeństwa. Mimo to obiekt z jego ciekawą historią do dzisiaj kształtuje obraz Altfriedland.
 
Ze średniowiecznego zespołu klasztornego przetrwała część zachodniego skrzydła konwentu oraz klasztorny kościół, zachowała się również część krużganka oraz refektarz. Pierwotna dwuprzęsłowa jadalnia sióstr, zbudowana w stylu wczesnego gotyku, została w drugiej połowie XV wieku (prawdopodobnie  na skutek pożaru) wyposażona w oparte na trzech smukłych kolumnach sklepienie gwiaździste.
 
Klasztorny kościół zachował się w doskonałym stanie. Z pierwotnego budynku zachowało się kilka elementów: deski podłogowe, rozety z kamienia i pozostałości po ostrołukach. Po sekularyzacji klasztoru, aż do XVIII wieku, nie był on używany. Po tym jak wiejski kościół groził zawaleniem, podjęto decyzję o przemianowaniu kościoła klasztornego na kościół parafialny. W roku 1733 rozpoczęły się prace budowlane. Wybudowano dzwonnicę (kościół do tego czasu nie posiadał żadnej wieży) oraz wymieniono dach. Dalsze modyfikacje, wprowadzane do roku 1950, znacząco zmieniły charakter średniowiecznej budowli.

Dwa dwory

Po przemianowaniu zespołu klasztornego w XVI wieku na świeckie dobro rycerskie przypisane zostały mu nowe funkcje. Od tego momentu używany był on jako budynek gospodarczy, a wprowadzenie nowoczesnych rozwiązań architektonicznych miało uczynić go bardziej praktycznym. Zostały dobudowane pokoje, zmieniono strukturę budynków, obiekt został podzielony na dwa dwory. W ten oto sposób skrzydło konwentu od XVIII wieku służyło jako słodownia, później dodatkowo jako browar oraz gorzelnia.

Mimo że nie mamy obecnie możliwości podziwiania obiektu w fazie całkowitego rozkwitu, mamy dostęp do informacji na ten temat pochodzących ze źródeł pisanych oraz ilustracji z XVIII i XIX wieku. W opisach pojawiają się liczne budynki gospodarcze, nowoczesna plebania oraz powstały w  roku 1746 dom margrabiego.

O dobrach ziemskich przypomina do dzisiaj dom rodziny von Röbel z XVII wieku (dom należący do pierwszej osiadłej tu rodziny) oraz barokowa rezydencja z pierwszej połowy XVIII wieku. Rezydencja charakteryzuje się dwupiętrową, masywną fasadą z czasów założycieli, która podobnie jak inne modernizacje rezydencji, została wykonana za namową hrabiny Luise von Oppen. Z tego okresu zachowały się jeszcze stajnie oraz mur okalający dworek. Pochodzą one, podobnie ja rezydencja, z pierwszej połowy XVIII wieku.

Obecnie ruiny klasztoru tętnią życiem w czasie koncertów, które odbywają się w byłym refektarzu. Skrzydło konwentu jest zabezpieczone i udostępnione dla zwiedzających, a kościół klasztorny nadal spełnia funkcję protestanckiego kościoła parafialnego. Ponownie uprawiany jest sad znajdujący się na terenie dawnego ogrodu przyklasztornego, a jezioro Klostersee zachęca latem do orzeźwiających kąpieli.

Bibliografia (kliknij)
  • Justyna GRALAK, Das Kloster Friedland [w:] Ulrich KNEFELKAMP, Wolfgang F. REDDIG (red.),  Zisterzienser westlich und östlich der Oder. Begleitband zur Ausstellung der Europa-Universität Viadrina Frankfurt (Oder), Frankfurt (Oder) 1998, s. 108–115.
  • Gregor ONASCH, Blandine WITTKOPP, Altfriedland. Zisterzienserinnen. Bau- und Kunstgeschichte [w:] Heinz-Dieter HEIMANN, Klaus NEITMANN, Winfried SCHICH (red.), Brandenburgisches Klosterbuch. Handbuch der Klöster, Stifte und Kommenden bis zur Mitte des 16. Jahrhunderts, t. 1. Berlin 2007, s. 79-81.
  • Ingetraut SENST, Gutachtliche Stellungnahme zum Denkmalwert. Gutsanlage mit Herrenhaus, Roebelschem Haus, Stallscheune, straßenseitiger Grundstückseinfriedung und Park, Fischerstraße 36-39, 15320 Altfriedland, Wünsdorf/Zossen 2001.